S.M. Kats
Ondergronds Transport
Literatuuropdracht/scriptie,
Rapport 94.3.LT.4420, Transporttechnologie, Logistieke Techniek.
In toenemende mate zijn voorbeelden te vinden van ondergronds transport. De
voornaamste reden hiervoor is de toename van de vervoersstromen, gecombineerd
met een beperkte ruimte bovengronds voor uitbreiding van de
vervoersinfrastructuur.
In de literatuur worden veel voorbeelden van ondergronds transport beschreven.
Voornamelijk in Japan, in en rondom Tokyo, waar de grondprijzen zeer hoog zijn,
circuleren veel voorstellen voor toepassingen van ondergronds transport. Hieruit
blijkt dat effectief ruimtegebruik vaak leidt tot benutting van de ondergrond.
Daar de bodemgesteldheid in Tokyo en omgeving veel overeenkomst vertoont met
de bodemgesteldheid in Nederland kan de japanse tunnelbouwervaring van veel
belang zijn voor Nederland.
Na de publicatie van het AVBB (Algemeen Verbond Bouwbedrijf) in 1991, waarin
onder andere een ondergronds buizenstelsel voor transport van
consumentengoederen wordt voorgesteld, is er een discussie op gang
gekomen over de voor- en nadelen van ondergronds transport en de behoefte
daaraan. Ook een eventuele ondergrondse aanleg van de Betuwelijn heeft
bijgedragen aan deze discussie.
In het eerste deel van dit rapport is een inventarisatie gemaakt van bestaande
initiatieven op het gebied van ondergronds transport en ondergrondse
transportnetwerken.
De meeste initiatieven hebben betrekking op ondergrondse
distributie in de metropool Tokyo. Het gaat hierbij voor een groot deel om
voorstellen voor complete ondergrondse transportnetwerken voor goederenvervoer
en in één geval om een ondergronds distributienetwerk voor de
post. De nederlandse initiatieven richten zich voorlopig meer op het
buitenstedelijk ondergronds transport. Voorbeelden zijn de Metropolitaan, die de
veier grote steden en Schiphol via een ondergrondse hogesnelheidsmetro met
elkaar moet verbinden, en een Integraal Transport Systeem (ITS) dat een
integratie van hogesnelheidstransport voor goederen- en personenvervoer met de
bestaande infrastructuur nastreeft in Europa.
Verder zijn er nog initiatieven te noemen op het gebied van capsuletransport,
ondergrondse laad- en losvoorzieningen, en complete futuristische stadssystemen.
In het tweede deel van het rapport wordt onderzocht in hoeverre er in Nederland
behoefte is aan ondergronds transport en welke maatregelen moeten worden genomen
om dit in te passen in de nederlandse distributiestructuur.
Eerst wordt de stand van zaken belicht van de tunnelbouwtechnieken en de huidige
distributie. Vervolgens worden de voor- en nadelen van ondergrondse
infrastructuur opgesomd. De belangrijkste nadelen zijn de hoge
investeringskosten en de psychologische angstfactoren (voornamelijk bij
personenvervoer). De voordelen zijn vrij uiteenlopend, maar komen in de meeste
gevallen neer op het bevorderen van de leefbaarheid op maaiveldnivo door gebruik
van de ruimte daaronder. Daarnaast is de milieuvervuiling ondergronds beter te
beheersen en zijn zaken als fysieke en visuele overlast te verwaarlozen,
evenals geluids- en stankoverlast.
De behoefte aan ondergronds goederentransport is in Nederland momenteel niet
groot. Dit zal echter snel kunnen vervanderen als de huidige groeiontwikkelingen
voortzetten. Een belangrijk logisitek gevolg van een ondergrondse sectie in het
distributiekanaal is dat er zeker extra overslag zal plaatsvinden. Hiervoor
zullen stadsdistributiecentra (SDC's) aan de rand van de steden geplaatst moeten
worden. Momenteel wordt er op verschillende plaatsen in Nederland
geëxperimenteerd met SDC's. De resultaten zijn voorlopig matig positief. De
bereidheid van de vervoerders om er gebruik van te maken is nogal klein. De
overheid zal het gebruik moeten stimuleren, zodat er op grotere schaal gebruik
van zal worden gemaakt en daardoor, bij voldoende deelname, de effectiviteit
verbeterd kan worden. Bij een goed functionerende distributie met SDC's is de
stap naar een (gedeeltelijk) ondergrondse distributie gemakkelijker te maken.
Voor het personenvervoer geldt een gelijksoortige situatie. Het is van groot
belang dat het openbaar vervoer zich ontwikkelt in harmonie met het individuele
vervoer (auto, fiets). Het is namelijk niet realistisch om te denken dat men de
vrijheid van het inividuele vervoer zal opgeven. Door een goede onderlinge
afstemming via overstapplaatsen (de zogenoemde Transferia) zal het individuele
vervoer op bepaalde trajecten wel kunnen worden teruggedrongen, door competitie
van hoogwaardig (ondergronds) openbaar vervoer. De flexibiliteit van de
aanwezige infrastructuur voor het individuele vervoer wordt gecombineerd met de
voordelen van consolidatie van vervoersstromen bij het (ondergrondse) openbaar
vervoer.
Door het publieke belang van de meeste ondergrondse projecten spreekt het voor
zich dat de overheid een belangrijke bijdrage in de inversteringskosten zal
moeten leveren. Vervolgens zou de infrastructuur dan (gedeeltelijk) verhuurd
kunnen worden aan particuliere exploitanten.
Rapporten studenten Logistieke Techniek
Gewijzigd: 1997.08.31;
logistics@3mE.tudelft.nl
, TU Delft
/ 3mE
/ TT
/ LT.