J.D. Quak
Intelligente transportsystemen
Literatuuropdracht/scriptie,
Rapport 96.3.LT.4727, Transporttechnologie, Logistieke Techniek.
De afgelopen tientallen jaren is het wegvervoer explosief gegroeid en deze
groei zal vermoedelijk voorlopig aanhouden. Verkeerscongestie is het
gevolg en dat brengt de nodige problemen met zich mee:
verkeers(on)veiligheid, tijdverlies, energieverbruik en invloed
op de persoonlijke leefomgeving. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van
intelligente transportsystemen (ITS): informatie-technologieën
geïmplementeerd in voertuigen, wegen of in een centraal systeem, die
moeten leiden tot vemindering van bovenstaande problemen.
ITS geniet momenteel wereldwijde belangstelling. In de Verenigde Staten,
Europa, Japan, Australië is de ontwikkeling ongeveer halverwege de
jaren '60 begonnen en vanaf midden jaren '80 in een stroomversnelling
geraakt. Grote onderzoeksprogramma's en coördinerende instanties
werden een feit.
Een veel gehanteerde indeling van ITS is de volgende, functionele indeling,
waarbij de eerste drie categorieën algemene categorieën zijn en de
laatste drie zich richten op een specifieke groep weggebruikers:
- ATMS (Advanced Traffic Management Systems): monitoring en
besturing van het verkeer met als doel betere distributie en
doorstroming van het verkeer, bijvoorbeeld electronische
informatieborden, centrale besturing van verkeerslichten;
- ATIS (Advanced Traveler Information Systems): individuele
verkeersdeelnemers voorzien van informatie ter verbetering van hun
reis-efficiency, bijvoorbeeld route-guidance (digitale kaarten en
real-time verkeersinformatie in de auto);
- AVCS (Advanced Vehicle Control Systems): taken van de bestuurder
gedeeltelijk of geheel overnemen ter vergroting van de veiligheid en
verbetering van de doorstroming, bijvoorbeeld systemen die automatisch
afstand tot de voorligger bewaren;
- CVO (Commercial Vehicle Operations): gericht op het commercieel transport
(vrachtvervoer), bijvoorbeeld automatische locatiebepaling van voertuigen
- APTS (Advanced Public Transportation Systems): gericht op het openbaar
vervoer, bijvoorbeeld actuele reisinformatie in de bus;
- ARTS (Advanced Rural Transportation Systems): gericht op lokale wegen
buiten de stad, bijvoorbeeld systemen die automatisch ongelukken
detecteren.
In de Verenigde Staten is een nationaal doel gesteld voor ITS. Het
bijbehorende plan is gestructureerd rondom 29 "user services":
produkten en diensten ontworpen om aan behoeften van gebruikers te
voldoen. De user services zijn gebundeld in zeven categorieën en geven
een wat nauwkeuriger indeling en beschrijving van de precieze
mogelijkheden van ITS dan de functionele indeling. De zeven bundels zijn:
- Travel and Transportation Management
- Travel Demand Management
- Advanced Public Transportation Operations
- Electronic Payment
- Commercial Vehicle Operations
- Emergency Management
- Advanced Vehicle Control and Safety Systems
In Europa zijn er twee grote overkoepelende ITS-programma's:
- Prometheus, oorspronkelijk een initiatief van de Europese auto-industrie,
waarbij de nadruk ligt op de voertuigkant van ITS. Een aantal subprogramma's
staat onder leiding van universiteiten (basic research).
- Drive (I en II), opgezet door de Europese Commissie, waarbij de nadruk
ligt op de infrastructuurkant van ITS. Drive II bouwt voort op de
resultaten van Drive I; er zijn vele operationele tests.
In Japan is minder sprake van een goede coördinatie van de vele
projecten; vele instanties, ministeries en bedrijven komen met een eigen
systeem. Er worden wel pogingen gedaan tot coördinatie.
Enige representatieve ITS-projecten zijn:
- Verenigde Staten: TravTek, SMART Corridor, PATH
- Europa: Ali-scout/Euro-scout, Rekeningrijden, VITA II
- Japan: VICS, UTMS
- Australië: SCATS, ANTTS
Bij de ontwikkeling van ITS is een groot aantal aspecten van belang:
- technologische factoren: niet name compatibiliteit (standaardisatie)
en een goede systeeminfrastructuur zijn zeer noodzakelijk;
- economische factoren: wie betaalt de hoge kosten van de aanleg? Wie
betaalt voor het gebruik? Voorts is een dilemma: wie koopt voertuigsystemen
als er geen infrastructuur voor is, en wie legt een infrastructuur aan
als er geen gebruikers voor zijn?
- organisatorische aspecten: publiek-private sanmenwerking is
noodzakelijk en voordelig, evenals internationale samenwerking;
- scholing: er moeten voldoende in ITS geschoolde mensen zijn, anders
is de ontwikkelde technologie weinig effectief;
- aansprakelijkheidskwesties: wanneer de controle over een voertuig
wordt overgenomen door een vorm van ITS, is de vraag wie er verantwoordelijk
is bij een ongeluk;
- sociale aspecten: mogelijke inbreuk op de privacy en de vrijheid;
- latente vraag: door vergroting van de wegcapaciteit door ITS kan het
aantal ondernomen trips toenemen.
De implementatie van ITS zal in stappen plaatsvinden. Zeer globaal kan worden
gesteld dat eerst traffic management systems en traveler information systems en
daarna vehicle control systems op grote schaal gebruikt zullen worden. Volledig
geautomatiseerde voertuigen op volledig geautomatiseerde wegen zullen wellicht
rond 2030 een feit zijn.
Rapporten studenten Logistieke Techniek
Gewijzigd: 1997.11.13;
logistics@3mE.tudelft.nl
, TU Delft
/ 3mE
/ TT
/ LT.