T.N. Brans
Trendbreuken in de ontwikkeling van en rond hijswerktuigen.
Literatuuropdracht/scriptie,
Rapport 2000.TT.5304, Sectie Transporttechniek en Logistieke Techniek.
Het gebruik van hijs- en hefwerktuigen stelt ons in staat objecten te
hijsen die boven de fysieke mogelijkheden van de mens uitstijgen. Het
principe van deze werktuigen bestaat uit mechanische versterkers op basis
van hefboomwerking en krachtcompensatie. Kranen dienen voor het hijsen,
verdraaien en verplaatsen van allerlei soorten lasten en zijn daarmee
duidelijke voorbeelden van werktuigen voor de materials handling.
In deze scriptie worden de piramidekraan, de tredmolenkraan, de giekkraan
en de containerkraan besproken.
Kranen zijn vanaf de eerste piramidekraan steeds geavanceerder geworden,
doordat technisch steeds meer mogelijk werd. De vraag die is ontstaan is
op welke wijze de vooruitgang van de techniek invloed heeft gehad op de
ontwikkelingen van het hijswerktuig. Trendbreuken in een
ontwikkelingsrichting ontstaan doordat men niet meer innoveert op basis
van bestaande technieken, maar door de toepassing van compleet nieuwe
technieken. Op vier vlakken zijn veranderingen onderzocht:
- constructiematerialen en verbindingstechnieken
- aandrijfmethode
- industrievorm
- aard van de goederen
Onderstaande figuur geeft een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen
die tot trendbreuken in de ontwikkelingsrichting van hefwerktuigen hebben
geleid.
Tegenwoordig is door de opkomst van nieuwe materialen, zoals staal, het
gebruik van hout in constructies en werktuigen teruggedrongen, maar de
eerste hijswerktuigen waren van hout en het heeft lang geduurd voordat
hout als primair constructiemateriaal moest concurreren met de alternatieven.
Stalen onderdelen kunnen worden geklonken of verbonden door het minder
arbeidsintensieve lassen.
De komst van de stoommachine stond aan de basis van een nieuw technologisch
tijdperk. Vele installaties die voorheen door water- of windkracht werden
aangedreven, konden worden omgebouwd en op een stoommachine worden aangesloten.
Voor kranen was de ontwikkeling van elektromotoren van groot belang.
Voor het voortbewegen van voer- en vaartuigen hebben de stoommachine en de
verbrandingsmotor de mens en het dier als aandrijving al snel verdrongen.
Maar transporthandelingen als het laden en lossen van goederen worden tot
voor 1940 nog voor een groot deel door mankracht uitgevoerd. De eerste
volledig gemechaniseerde overslag werd toegepast bij bulkgoed. Hierna
neemt de behoefte aan transportmechanisatie sterk toe. Een logisch gevolg
na mechanisatie is de automatisering van delen van het systeem. Vervolgens
dient de informatie technologie als ondersteuning voor de verdere
automatisering van complexe systemen.
Met de komst van overslagkranen kunnen goederen gebundeld worden tot grotere
laadeenheden. Hierdoor is de goederenoverslag minder arbeidsintensief en worden
de vervoersmiddelen sneller geladen en gelost. Voor vergaande mechanisering en
automatisering is het dan we! van belang dat laadeenheden zijn
gestandaardiseerd en speciaal hijsgereedschap wordt geïntroduceerd.
Voorbeelden van een goede combinatie tussen laadeenheid, hijsgereedschap en
kraan zijn respectievelijk de maritieme container, de spreader en de
containerkraan.
Rapporten studenten Transporttechniek en Logistieke Techniek
Gewijzigd: 2006.01.26;
logistics@3mE.tudelft.nl
, TU Delft
/ 3mE
/ TT
/ LT.
