M. van den Berg
Torenkranen in de bouw
Literatuuropdracht/scriptie,
Rapport 2001.TT.5478, Transporttechniek.
In theorie is een torenkraan opgebouwd uit drie basiselementen: het
onderstel, de toren en de giek. Van deze basiselementen zijn allerlei
uitvoeringsvormen mogelijk. Alle varianten worden weergegeven in de vorm
van een blokschema. Door een combinatie te maken van uitvoeringsvormen van
de basiselementen, onstaan er allerlei verschillende torenkraan-configuraties.
Alle mogelijke configuraties die in de praktijk voorkomen, kunnen worden
onderverdeeld in twee hoofdklassen: de onderdraaiende en de bovendraaiende
torenkranen.
Bij onderdraaiende torenkranen bevindt de draaikrans zich op of vlak boven
het onderstel. Binnen deze klasse torenkranen vallen alle mobiele torenkranen
en alle in- en uitklapbare torenkranen (ook wel vouwkranen genoemd).
Bij bovendraaiende torenkranen bevindt de draaikrans zich bovenin of op de
toren. Bij deze klasse torenkranen kan een verdere splitsing worden
gemaakt naar het giektype: er zijn torenkranen met een horizontale giek
(de zogenaamde loopkatkranen) en torenkranen met een giek onder een hoek
(al dan niet toppend). Alle voorkomende torenkraantypen staan weergegeven
ook weer in de vorm van een blokschema. Door alle bestaande
uitvoeringsvormen nauwkeurig te beschrijven, is er een duidelijk beeld
onstaan van de (technische) capaciteiten van alle mogelijke (standaard)
uitvoeringsvormen.
Behalve de standaarduitvoeringen zijn ook zogenaamde custom-uitvoeringen
leverbaar. Bij deze uitvoeringen kunnen klanten hun wensen waaraan de
torenkraan moet voldoen, bij de leverancier kenbaar maken. Zodoende kan
"een torenkraan op maat" worden ontworpen (indien nodig),
gefabriceerd en geleverd. Bij de custom-uitvoeringen is in principe alles
mogelijk binnen de grenzen van de stand van de techniek.
Modulariteit speelt bij torenkranen een belangrijke rol. Zowel de toren
als de giek van een torenkraan is opgebouwd uit modulen. Dit
vergemakkelijkt het transport en de op- en afbouw van de torenkraan.
Onderling zijn de modulen uitwisselbaar, zolang ze maar van dezelfde
fabrikant afkomstig zijn. Dit is ook één van de
belangrijkste redenen waarom een aannemer vaak een torenkraanpark heeft
van slechts één fabrikant.
De belangrijkste externe belasting waaraan een torenkraan blootgesteld kan
zijn is de windbelasting. Tot ongeveer windkracht 8 kan er nog met een
torenkraan doorgewerkt worden, afhankelijk van de hijslast
(windgevoeligheid) en het verantwoordelijkheidsgevoel van de machinist.
In moderne torenkranen is een geavanceerde, modulaire aandrijving aanwezig
om te kunnen katrijden met de kat en hijsen, zwenken, kraanrijden en
eventueel toppen met de torenkraan. Meestal zijn de aandrijfmotoren
frequentiegeregeld waardoor met name de hijsactiviteiten en het katrijden
op een gecontroleerde manier plaats kunnen vinden.
Voor de keuze voor de juiste torenkraan voor een bepaalde bouwklus wordt
geen checklist of beslissingsschema gebruikt door de afdeling
werkvoorbereiding en materieel van de aannemer. De algehele situatie
bepaalt vaak welk type torenkraan gebruikt gaat worden en ervaring blijkt
bij de keuze voor een torenkraan een zeer belangrijke rol te spelen.
Een ander belangrijk punt voor een aannemer is om te kijken hoe lang een
torenkraan op een bepaalde bouwlokatie ingezet dient te worden, zonder te
lang of te kort te staan maar wel zó dat alle (de meeste) hijsactiviteiten
uitgevoerd kunnen worden.
Als er eenmaal een keuze is gemaakt voor een bepaalde torenkraan voor een
bepaalde bouwklus, moet de torenkraan naar de bouwlokatie worden
getransporteerd. Hiervoor is geen speciale dieplader ontworpen. De
torenkraanmodulen worden op een normale oplegger naar de bouwlokatie
gereden (vaak door de importeur van de fabrikant van de torenkraan) en ter
plekke opgebouwd door (meestal) een mobiele kraan. Voordat de torenkraan
in bedrijf gaat, dient er eerst nog een strenge (en verplichte) keuring
plaats te vinden. Deze keuring wordt gedaan aan de hand van een checklist,
die in een bijlage is opgenomen. Als een torenkraan langer dan een jaar op
de bouwlokatie staat opgebouwd, dient er eenzelfde (periodieke) keuring
plaats te vinden alvorens er verder gewerkt mag worden met de torenkraan.
Het afbouwen gaat op dezelfde manier als het opbouwen, maar dan in
omgekeerde volgorde.
In de toekomst zal er meer gebruik gemaakt gaan worden van bovendraaiende,
toppende torenkranen omdat er meer van dergelijke torenkranen kunnen
worden gebruikt op een relatief klein opppervlak. Bovendien torenkranen van
dit type vaak uitgerust met krachtigere motoren voor de aandrijving
(vanwege de noodzaak van het toppen). Dit bevordert de bouwsnelheid en kan
dus een hoop tijd (en dus geld) besparen. Voor korte en wat lichtere
hijswerzaamheden zal de rol van de onderdraaiende torenkranen toenemen
vanwege de flexibiliteit, compactheid en snelle opbouwtijd van dit type
torenkranen.
Ook zullen de torenkranen in de toekomst groter en hoger worden, met name
om nog meer werkzaamheden in nog kortere tijd te kunnen voltooien. Een
sprekend voorbeeld is de recente ontwikkeling van een zogenaamde
"giant towercrane".
Rapporten studenten Transporttechniek
Gewijzigd: 2003.12.01;
logistics@3mE.tudelft.nl
, TU Delft
/ 3mE
/ TT
/ LT.